انواع مهمات تفنگ ساچمه زنی و کاربرد آنها

1- فشنگ های ساچمه زنی

در میان سلاح های ساچمه زنی، کالیبر 12 بیشترین کاربرد و مورد استفاده را چه در زمینه شکار و چه تیراندازی ورزشی به اهداف پروازی، دارا می باشد. وزن سرب فشنگ های ساچمه زنی کالیبر 12 معمولا و صرف نظر از تعداد و شماره ساچمه یا چارپاره حدود 32 گرم است. فشنگ های مسابقاتی اهداف پروازی دارای 24 گرم ساچمه هستند که معمولا از شماره 7 و 8 (در تراپ و تراپ دوبل) و یا شماره 9 در رشته اسکیت (skeet) استفاده می شود. فشنگ های کالیبر 16 حدود 26 تا 28 گرم و کالیبر 20 حدود 22 تا 24 گرم سرب دارند.

فشنگ ها در تفنگ های ساچمه زنی دارای شماره (معمولا از شماره 1 تا 9) هستند که هر کدام از این شماره ها تعداد مشخصی ساچمه را داخل پوکه خود دارند. به عنوان مثال چنانچه مقدار 32 گرم سرب را به 80 قسمت مساوی کروی شکل تقسیم کنند و این 80 قسمت را داخل یک فشنگ بریزند آن فشنگ شماره 1 نام خواهد گرفت و به همین شکل چنانچه مقدار 32 گرم سرب را به 96 قسمت مساوی کروی شکل تقسیم کنند و این 96 قسمت را داخل یک فشنگ بریزند، آن فشنگ شماره 2 نام خواهد گرفت.

لازم به ذکر است از ساچمه شماره 1 تا ساچمه شماره 3 برای شکار پرندگان بزرگ جثه مثل کبک دری – درنا -  غاز – قو – هوبره و میش مرغ استفاده می شود. در همین جا باید توضیح داد که در زمان حال، کلیه پرندگان فوق الذکر (به غیر از غاز) جزء پرندگان حمایت شده و شکار ممنوع بوده و برای آنها مجوز شکار صادر نشده و در صورت شکار جرایم سنگینی برای شکارچی در نظر گرفته شده است. از دیگر موارد استفاده این ساچمه ها شکار پستانداران و جوندگان کوچک جثه مثل روباه، شغال، خرگوش، سنجاب، تشی و ... می باشد که البته شکار آنها نیز باید با مجوز صورت گیرد.

از ساچمه شماره 3 تا ساچمه شماره 5 برای شکار پرندگان آبزی مانند انواع مرغابی، غاز، کبک، قرقاوول و باقرقره و از شماره 5 تا 8 برای شکار انواع مرغابی، باقرقره، کبک و بلدرچین و انواع کبوتر سانان استفاده می شود.

در تیراندازی ورزشی به اهداف پروازی ساچمه های شماره 7 و 8 در رشته تراپ و تراپ دوبل و ساچمه شماره 9 برای تیراندازی در رشته اسکیت (skeet) کاربرد دارند.

2- فشنگ های دارای تک گلوله (slug)

بدون در نظر گرفتن کالیبر، چنانچه برای هر فشنگ، مقدار سرب مورد استفاده یک تکه باشد آن را تک گلوله یا slug می نامند که ممکن است به اشکال مختلف از جمله کروی و یا مخروطی، با و یا بدون خان باشند. بعضی از تفنگ های ساچمه زنی برای تک گلوله دارای لوله اضافی خان دار هستند. سلاح هایی که دارای لوله خان دار باشند به نام تفنگ های پارادوکس (paradox guns) یا تفنگ های با دو خاصیت (ساچمه زنی و گلوله زنی) نام گذاری شده اند.

تک گلوله می تواند به شکل هرمی و مخروطی و یا کروی شکل باشد و در دو نوع اول ممکن است گلوله ها شیار دار و یا بدون شیار باشند، انواع هرمی و مخروطی و شیاردار را می توان هم از درون لوله های خان دار و هم بدون خان شلیک کرد. در تفنگ کالیبر 12 تک گلوله های با وزن 26 تا 32 گرم ساخته شده است. تک گلوله های با وزن 28 تا 32 گرم قطری معادل و یا بیشتر از قطر داخلی کالیبر 12 داشته و باید به هنگام شلیک و خروج ار لوله جمع و فشرده شوند که این امر باعث لگد و تکان نسبتا زیادی می شود و بهتر آن است که در تفنگ های دولول و به خصوص دولول کنار هم و با چوک تنگ (full choke) و یا چوک (improved modified) شلیک نشوند. لازم به ذکر است  که تک گلوله های 30 و 32 گرمی نیز به دلیل وزن زیاد از لگد بیشتر و برد کمتری برخوردارند و افت زیادی دارند.

در نهایت ذکر چند نکته در تیراندازی با تک گلوله اسلاگ ضروری است:

* به دلیل وزن و حجم زیاد (سطح تماس زیاد) و سرعت نسبتا کم، این تک گلوله ها خیلی بیشتر و سریع تر از گلوله تفنگ های گلوله زنی تحت تاثیر باد واقع شده و منحرف می شوند. لذا محاسبه جهت و شدت باد در تیراندازی با این تک گلوله ها بسیار مهم است.

* روکش کردن و آب دادن تک گلوله ها با مس و یا مس نیکل و کروم تاثیر به سزایی در حفظ سرعت و دقت این تک گلوله ها دارد.

*  با نصب دوربین بر روی تفنگ های ساچمه زنی و رعایت تمام جوانب تیراندازی می توان تا 200 متری هم تیراندازی های نسبتا دقیقی انجام داد.

تک گلوله با سرعتی حدود 500 متر بر ثانیه دارای قدرت نفوذ و تخریب زیاد تا فاصله حدود 150 متر بوده و به همین دلیل در بسیاری از کشورها مجوز شکار بزرگ با آن نیز داده می شود چراکه این کار را ورزشی تر و جوانمردانه تر از شکار با گلوله زنی می دانند. اگرچه در واقع کاربرد اصلی تفنگ های ساچمه زنی برای شکار پرندگان می باشد، اما با انتخاب کالیبر و مهمات مناسب می توان از این سلاح ها برای شکار پستانداران بزرگ حتی تا فواصل 150 الی 200 متر نیز استفاده کرد، به عنوان مثال با استفاده از تک گلوله (slug) با و یا بدون استفاده از دوربین می توان پستاندران بزرگی با جثه گوزن، گراز و پستاناران بزرگ جثه ای چون کل و قوچ را تا فاصله 100 الی 150 متری به راحتی شکار کرد و همانطور که گفته شد در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا این گونه مجوزها صادر می شود.

3- فشنگ های چارپاره

چنانچه مقدار سرب یک فشنگ به 9 قسمت کروی شکل تقسیم شود آن را چارپاره 9 تایی و چنانچه به 12 قسمت مساوی تقسیم شود آن را چارپاره 12 تایی می نامند و اگر همان مقدار سرب را به 27 قسمت مساوی تقسیم کنند چارپاره 27 تایی و یا چارپاره نمره 4 می نامند. لازم به ذکر است بر خلاف فشنگ های دارای تک گلوله در اکثر کشورها مجوز شکار با چارپاره به خاطر عدم دقت و کشندگی و احتمال زیاد زخمی شدن حیوانات داده نمی شود.

لازم به ذکر است که به عقیده اهل فن ساچمه های کروی بزرگتر از قطر 5 میلی متر را در ردیف چارپاره و با قطر کمتر از 5 میلی متر را ساچمه محسوب می دارند.

باروت مورد استفاده در چارپاره به نسبت فشنگهای ساچمه ای کمی بیشتر میباشد(حدود 3 دهم گرم) و نحوه پرکردن نیز کاملا متفاوت میباشد. پرکاربردترین نوع آن 9 تایی میباشد که وزن ساچمه ها در حدود 32 الی 34 گرم خواهد بود. برد نهایی چارپاره بستگی مستقیم با نوع سلاح و نوع لول آن داشته و به طول و چوک لوله اسلحه وابسطه میباشد. استفاده از چارپاره در سلاح های با لول ضعیف پرخطر میباشد و سلاح های فول چک نیز بهتر است استفاده نشود. بهترین نوع سلاح برای شلیک چارپاره های شکاری،سلاحهای با لوله قوی و طول بلند و modified چوک می باشد. این گلوله در برد 40 الی 100 متر بسیار مؤثر میباشد و بایست بر اساس نوع هدف از چارپاره مناسب استفاده کرد.

در نهایت قابل ذکر است از چارپاره برای شکارهای بزرگ‌تر مانند خرگوش و روباه ،گراز و حتی کل و بز و قوچ و میش استفاده می‌شود.

منبع: برگرفته از کتاب طبیعت گردی، شکار و تیراندازی نوشته دکتر امیر حسن مظهری


محصولات مرتبط

 

کلیه حقوق این تارنما محفوظ و متعلق به صاحب امتیاز آن می باشد! (( فعالیت این سایت تابع قوانین حاکم بر نظام جمهوری اسلامی ایران می باشد.))